Spotkanie Laureata Nagrody Nobla z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych

 



5 września 2013 roku w AGH odbyło się spotkanie Laureata Nagrody Nobla z dziedziny chemii z 2011 roku, odkrywcy kwazikryształów profesora Dana Shechtmana z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych.

i1

Ze strony AGH w spotkaniu uczestniczyli prof. Andrzej Tytko - Prorektor ds. Kształcenia, prof. Janusz Wolny - Dziekan Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej oraz dr Jerzy Stochel - prodziekan Wydziału Matematyki Stosowanej.

i1

Szkoły reprezentowali m.in. uczniowie V LO w Krakowie, XIII LO w Krakowie, Technikum Łączności nr 14 w Krakowie, Zespołu Szkół Chemicznych w Krakowie, IV LO w Krakowie , I LO w Chrzanowie, Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 w Krośnie, LO w Krzeszowicach, LO w Piekarach koło Liszek, LO z Myślenic, LO z z Pińczowa, LO z Radomia, LO ze Staszowa, III LO z Tarnowa.

i1

W trakcie spotkania prof. Dan Shechtman wygłosił w języku angielskim wykład popularno-naukowy skierowany do młodzieży szkolnej, opowiadający o fascynującej przygodzie naukowej, jaką było odkrycie kwazikryształów. Przygodzie, która doprowadziła uczonego do najwyższych wyróżnień w świecie nauki.

Odkrycia kwazikryształów dokonał już w kwietniu 1982 roku, ale długo musiał walczyć o publikację i uznanie tego odkrycia. Opowiadał o swoich perypetiach, gdy wszyscy go wyśmiewali i odsyłali do uznanych podręczników, aby uzmysłowić mu, iż to co twierdzi jest niemożliwe. Zresztą też nie wierzył własnym oczom, gdy spojrzał przez mikroskop elektronowy, aby obejrzeć kwazikryształ, który stworzył w laboratorium. Atomy powinny być upakowane w symetrycznych układach, regularnie się powtarzających, jednakże struktura nowego kryształu, ku zaskoczeniu profesora, była niezgodna ze znaną do tej pory zasadą budowy kryształów. Zdaniem naukowców tylko powtarzalność we wszystkich trzech wymiarach przestrzennych warunkowała uzyskanie kryształu. Tymczasem profesor Shechtman zobaczył, że atomy, owszem są upakowane regularnie, ale nie powtarzają się a porządek budowy węzłów opisać można ciągiem Fibonacciego, w którym każdy wyraz jest sumą dwóch poprzedzających go wyrazów: 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144 itd.- czyli jest regularny, jednakże wartości wyrazów nigdy się nie powtarzają. Kiedy jeden z wyrazów ciągu podzielimy przez poprzedzający go wyraz, uzyskamy wynik zbliżony do tzw. Złotej proporcji. Tak samo jest w kwazikryształach. W ten oto sposób narodziło się pojęcie i nowy dział krystalografii - kwazikryształy. Odkrycie kwazikryształów było przełomowym wydarzeniem naukowym końca XX wieku obok odkrycia tzw. Fulerenów i wysokotemperaturowych nadprzewodników.

i1

Profesor Dan Shechtman niestety nie miał czasu na pytania od słuchaczy, gdyż spieszył się na samolot. Uczestnicy spotkania pożegnali laureata Nagrody Nobla gromkimi brawami. Zastąpił go prof. Janusz Wolny, również zajmujący się kwazikryształami, który przez następne kilkadziesiąt minut odpowiadał na pytania zadawane przez młodzież. Pytano o zastosowania kwazikryształów, o to czy fulereny to też kryształy itp. Z kolei dr Jerzy Stochel wykorzystał to zgromadzenie, aby zarekomendować młodzieży i ich wychowawcom Olimpiadę o Diamentowy Indeks AGH jako ciekawą i najpewniejszą drogę uzyskania indeksu naszej uczelni.